Jonathon Green "Ostatnie słynne słowa", przekład ks. Bogdan Walczykiewicz SDB, WSPÓŁCZESNA AMBONA, Kielce 2010, str. 156
Jonathon Grenn pokusił się o ciekawą rzecz: zgromadził w książce pokaźny zbiór ostatnich słów wypowiadanych przez ludzi znanych w obliczu własnej śmierci. Mowa o królach, lekarzach, artystach, filozofach, świętych, przestępcach i wszystkich tych, którzy na rozmaite sposoby zapisali się swoją działalnością w społecznej świadomości. W czasach, kiedy śmierć jest być może największym tematem tabu - notuje we wstępie J. Green - możemy czerpać pewne ukojenie ze sposobu, w jaki ci mężczyźni i te kobiety poradziły sobie ze zbliżającą się śmiercią. Wypełniają oni karty tej książki lękiem, rezygnacją, egzaltacją, złością, arogancją, zaskoczeniem, wykrzykując lub szepcząc swe ostatnie słowa: niektórzy drżeli stając w obliczu tego, co nieuniknione, niektórzy przyjmowali to z wielką ulgą.
Książkę podzielono na osiemnaście działów - poczynając od pożegnań w otoczeniu rodziny i przyjaciół, przez odejścia "patriotyczne", przesycone wiarą lub odrazą, buńczuczne, okraszone wisielczym humorem, po gniewne i samobójcze. Publikację domyka alfabetyczny spis osób, których ostatnie słowa odnotowano. Dzięki temu łatwo jest zlokalizować interesujące nas nazwisko.
Dla czytelników "Latarni Morskiej" wybrałam garść ostatnich słów pisarzy.
Gabriele d'Anununzio
Włoski poeta i powieściopisarz, zm. 1938 r.
Znudziłem się, znudziłem się!
John Burroughs
Amerykański eseita i naturalista, zm. 1921 r.
Jak daleko jesteśmy od domu?
George Byron
Angielski poeta romantyczny i dramaturg, zm. 1824 r.
Przeklęci lekarze dali mi jakieś zwierzęce lekarstwo tak, że ledwie mogę stać. Teraz chcę spać. Czy będę prosić o litość? Idźcie, idźcie, żadnej słabości. Pozwólcie mi być człowiekiem do końca.
Marek Tullius Cycero
Rzymski mówca, poliyk i pisarz, zabity w 43 r. przed Chr.
Do żołnierza, który go zabijał.
Tutaj, weteran wojny - jeśli uważasz za właściwie, zadaj cios!
Lewis Carroll (Charles Lutwidge Dodgson)
Brytyjski pisarz i akademik, autor "Alicji w Krainie Czarów", zm. 1898 r.
Zabierz te poduszki! Nie będę ich więcej potrzebował.
Charles Churchill
Brytyjski poeta i satyryk, zm. 1764 r.
Jakim ja byłem głupcem.
Antoni Czechow
Rosyjski prozaik i dramaturg, zm. 1904 r.
Domagając się po raz ostatni napoju.
Umieram. Przez długi czas nie napiłem się szampana.
Anatol France
Francuski pisarz i krytyk, zm. 1924 r.
To jest to, co jest podobne do umierania. To zabiera wiele czasu. Mamo!
John Galsworthy
Brytyjski powieściopisarz, autor "Sagi rodu Forsytów", zm. 1933 r.
Poza przemową, Galsworthy napisał pośpiesznie zapis śmierci.
Miałem zbytnie upodobanie do przyjemnych okoliczności.
Andre Gide
Francuski powieścipisarz, zm. 1951 r.
Jest dobrze.
Johann Wolfgang Gothe
Niemiecki poeta i dramaturg, zm. 1832 r.
Więcej światła!
Mikołaj Gogol
Rosyjski prozaik i dramaturg, zm. 1852 r.
Przytaczając Stary Testament.
I będę płakał gorzkim płaczem (por. Iz 33,7).
Jarosłav Hasek
Czeski pisaz i satyryk, zm. 1923 r.
Czyniąc zarzuty lekarzowi, który odmówił mu ostatniego kieliszka wódki.
Jednakże oszukujesz mnie!
Henry James
Amerykański powieściopisarz, zm. 1916 r.
Więc to tutaj jest w końcu, sprawa znakomita.
James Joyce
Irlandzki pisarz, zm. 1941 r.
Czy nikt nie zrozumie?
Franz Kafka
Niemieckojęzyczny pisarz pochodzenia żydowskiego, zm. 1924 r.
Żądając, aby jego wszystkie papiery zostały spalone.
Nie będzie żadnego dowodu,że ja kiedykolwiek byłem pisarzem.
Sinclair Lewis
Amerykański powieściopisarz, zm. 1951 r.
Jestem szczęśliwy. Niech Bóg błogosławi was wszystkich.
Włodzimierz Majakowski
Rosyjski poeta, popełnił samobójstwo w 1930 r.
Ostatnim zapiskiem ostrzegł przed naśladowaniem go.
Nie polecam tego innym.
Adam Naruszewicz
Biskup i pisarz, zm. 1796 r.
Żałując na łożu śmierci swego niedokończonego dzieła.
Czy ja muszę to wszystko pozostawić niedokończone?
Borys Pasternak
Rosyjski poeta i powieściopisarz, zm. 1960 r.
Żegnajcie... dlaczego mam krwotok?
Aleksander Puszkin
Rosyjski poeta, zm. 1837 r.
Żegnajcie, moi przyjaciele.
Francois Rabelais
Francuski satyryk i lekarz, autor powieści "Gargantua i Pantagruel", zm. 1553 r.
Zadzwońcie na spuszczanie kurtyny, farsa jest skończona.
Georg Bernard Shaw
Irlandzki dramaturg, ziennikarz, zm. 1950 r.
Do swojej pielęgniarki.
Siostro, ty próbujesz mnie podtrzymywać przy życiu jak starą osobliwość. Ale ja jestem spełniony, jestem skończony. Zamierzam umrzeć.
Jonathan Swift
Irlandzki duchowny anglikański i satyryk, autor "Podróży Guliwera", zm. 1745 r.
Umieram jak otruty w jamie szczur. Jestem kim jestem!
Dylan Thomas
Walijski poeta, zm. 1953 r.
Wypiłem osiemnaście czystych whisky i myślę, że to rekord. Po 39 latach, to wszystko, co uczyniłem.
Lew Tołstoj
Rosyjski pisarz i myśliciel, zm. 1910 r.
Prawda. Niepokoję się wielce... jak oni...
Mark Twain (Samuel Clemens)
Amerykański pisarz, zm. 1910 r.
Notatka Twaina przeczytana na łożu śmierci.
Śmierć, jedyny nieśmiertelnik, który obchodzi się z nami wszystkimi jednakowo, którego spokój i którego schronienie jest dla wszystkich. Dla splamionych i czystych, bogatych i biednych, kochanych i niekochanych.
Oscar Wilde
Irlandzki dramaturg i człowiek słynący z dowcipu, zm. 1900 r.
Zauważając zmianę wieku.
To rzeczywiście bedzie więcej niż język angielski mógł znieść, skoro rozpoczęło się inne stulecie i ja jeszcze jestem żywy. Umieram jak żyłem - w granicach moich możliwości.
Emil Zola
Francuski powieściopisarz, zm. 1902 r.
Czuję się chory. Moja głowa pęka. Nie zauważacie, że pies jest także chory. My obaj jestesmy chorzy. To musi być od czegoś, co zjedliśmy. To przejdzie. Niech to nas nie niepokoi.
To nowe, rozszerzone wydanie tej książki, która po raz pierwszy ukazała się w 1979 r. w Wielkiej Brytanii pod tytułem Famous Last Words.
Wanda Skalska
