Edda Gutsche „Malarze, miejscowości i widoki Pomorza Zachodniego w pierwszej połowie XX wieku. Część 1 (Maler, Orte und Landschaften In Hinterpommern in der ersted Hälfte des 20. Jahrhunderts. Tail 1)“, Wydawnictwo JASNE, Pruszcz Gdański 2010, str. 200
Admiratorzy malarstwa pejzażowego otrzymali niezwykły prezent: album zawierający barwne reprodukcje malarskich dzieł twórców związanych z Pomorzem Zachodnim w pierwszej połowie XX wieku. Publikacja ma także charakter dokumentalny, gdyż obok reprodukcji prac znajdziemy rozbudowane i solidne noty biograficzne artystów. Rzecz przygotowała Edda Gutsche, a opublikowało wydawnictwo JASNE – z finansowym wsparcie Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Zaś partnerem projektu jest Pommerscher Künstlerbund e. V., Greifswald.
Jak powiada we wstępie Edda Gutsche, książka niniejsza prezentuje artystów, którzy albo pochodzą z Pomorza, albo czasowo tu mieszkali. Prawie wszyscy byli pejzażystami, jednak ich drogi życia przebiegały różnie. Większość pomorskich artystów znana była tylko regionalnie i jest dzisiaj prawie zapomniana. Z tych malarzy, którzy spędzali swoje plenery na Pomorzu, kilku osiągnęło sławę na miarę światową.
Z jakimi miejscami byli szczególnie związani i gdzie można dziś odnaleźć motywy przez nich wykorzystane?
Mimo ogromnych zmian z powody wojny i czasu powojennego, wiele dzieł się zachowało, dzięki czemu miłośnicy sztuki oraz turyści mogą przechadzać się śladami malarzy. Ruiny kościoła w Trzęsaczu (Hoff) co prawda zmniejszają się, ale nadal stoją na spadzistym wybrzeżu niedaleko Rewala (Rewahl). Mrzeżyno (Deep), Ustronie Morskie (Henkenhagen), Rowy (Rowe) i Łeba (Leba) są popularnymi letniskami. W Trzebiatowie (Treptow an der Rega) wznosi się wciąż nad miastem „góra kościoła”. Natomiast targ rybny w Szczecinie (Stettin) oraz malarskie zakątki innych pomorskich miast zachowały się tylko na obrazach, rysunkach i starych zdjęciach. Utracono również architekturę wiejską, którą w szczególności dokumentowali pomorscy artyści.
Na kolejnej stronie wydawca albumu, Andrzej Chludziński, ubolewa nad faktem, że ograniczeniem prezentacji stała się możliwość pozyskania obrazów. Rozproszone przez wojenną zawieruchę, tylko częściowo trafiły do muzeów i w ręce kolekcjonerów prywatnych. A w sporej, trudnej do oszacowania ilości, po prostu bezpowrotnie przepadły.
Album opublikowano w językach polskim i niemieckim. Wzbogacony jest o liczne archiwalne fotografie, a także wyklejki opatrzone szkicowym obrysem Pomorza – zawierającym indeks miejscowości i malarzy.
Wydawca zapowiada dopełnienie edytorskiego zamysłu prezentacji twórczości malarskiej pierwszej połowy XX wieku, gdyż – jak się okazało w trakcie przygotowań do niniejszej publikacji – jest jeszcze wielu twórców, których dzieła należałoby przybliżyć.
W tym albumie swoje prace plastyczne prezentuje dwudziestu czterech artystów: Paul Dahlen, Eugen Dekkert, Lyonel Feininger, Wilhelm Gross, George Grosz, Rudolf Hardow, Hans Hartig, Paul Holz, Paul Kuhfuss, Otto Kuske, Hans Laabs, Otto Lang-Wollin, Julo Levin, Günter Machemehl, Alfred Meister, Margarete Neuss-Stubbe, Hermann Max Pechstein, Otto Priebe, Hedwig Rades, Siegfried Reich an der Stolpe, Karl Schmidt-Rottluff, Gustav Wimmer, Richard Zenke i Heinrich Eugen von Zitzewitz.
Poniżej publikujemy kilka próbek malarskich dzieł niektórych artystów.
Zainteresowanych nabyciem pionierskiego w tej materii albumu odsyłamy bezpośrednio do wydawcy: ul. Międzyrzeckiego 19, 83-300 Pruszcz Gdański; tel. +48 58 30 72 57; e-mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. ; strona internetowa: www.wydawnictwo-jasne.pl
