Z DNIA NA DZIEŃ, Z TYGODNIA NA TYDZIEŃ
Okrucieństwo czasu
Jerzy Żelazny
Bywa, że rozglądam się wokół siebie ze zdziwieniem, a nawet z przerażeniem - dostrzegam bowiem wokół siebie coraz większą pustkę; nie ma już tych, którzy byli moimi bliskimi, przyjaciółmi czy tylko znajomymi – odeszli, została po nich pustka, pochłonął czas, a jest bezlitosny, nad nikim się nie lituje, nikomu nie przebacza.
Gdy się ma tyle lat, ile ja mam, to ta pustka stale się poszerza, zastraszająco szybko się powiększa, jest zachłanna i nie do przebłagania. I nawiedza mnie pytanie w istocie dramatyczne, ale tchnące niepojętą łaską - co sprawiło, że wciąż trwam na posterunku człowieczym, komu zależy na tym, aby tu być? Chodzi o to bycie, o które pytał Hamlet, a trwa owo pytanie przez wieki i nikt nie znajduje odpowiedzi; powtarzane jest ono bez ustanku, tysiąckrotnie, powielane miliony razy, nie sposób zliczyć, wyobrazić sobie tej mnogości. Bo to pytanie jest nierozerwalne z naszą egzystencją, z trwaniem mimo ustawicznych zagrożeń nieszczęśliwym zdarzeniem. I jak to pojąć - kto sprawia, że ja trwam, a mój brat, bliski mi przyjaciel wędruje już tylko w mojej pamięci, w pamięci swych bliskich, przyjaciół, czasem wspomni też ktoś znajomy.
„Teoria literatury Stanisława Lema” Andrzeja Wasilewskiego
Anna Łozowska-Patynowska
W KRĘGU MYŚLI POSTHUMANISTYCZNEJ
Obszerna książka o „Teorii literackiej Stanisława Lema” wydaje się odsłaniać nowe oblicze twórczości Lema. Pisarz znany jest głównie jako twórca fantastyki naukowej. Książka Andrzeja Wasilewskiego stanowi ciekawą wędrówkę przez pryzmat rozważań metodologii badań literackich na wielu płaszczyznach. Opowieść o „teorii” Lema prowadzona jest na krytycznoliterackiej, ale także teoretycznoliterackiej kanwie. Stosunek Lema-teoretyka literatury, a nie tylko pisarza wydaje się naturalnym punktem wyjścia dla jego rozważań.
Filozofia cybernetyczna, którą proponuje Lem wydaje się zmierzać do postawienia problemu utworu jako esencji, natomiast utechnicznienie wywodu Lemowskiego wydaje się otwierać nową płaszczyznę refleksji nad literaturą. Włączenie biologicznych teorii ewolucyjnych w ramy wypowiedzi literackiej staje się możliwością prześledzenia porządku systemu. Ewolucja, zdaniem Lema, jest samoczynnym konstruktorem ładu. I to ona wydaje się odśrodkowym czynnikiem budującym kulturę, dlatego Wasilewski właśnie jej poświęca tak wiele uwagi.
Czytaj więcej: „Teoria literatury Stanisława Lema” Andrzeja Wasilewskiego
„Akrazja” Marii Towiańskiej-Michalskiej
Irmina Kosmala
ŚLADY NA PIASKU
Każde życie jest skomplikowane. To, co z boku wygląda na błogostan, często jest dramatem. M. Towiańska- Michalska
Akrazja to niezwykły patchwork, utkany z kolorowych nici przypadkowych spotkań, wspólnych przeżyć, osobliwych relacji z bliskimi i dalekimi, zszyty przy tym grubą czarną nicią rozczarowań, żalów, zdrad i rozstań.
Cóż może być bowiem lepszym pretekstem do pisania opowiadań jak samo życie? Dla Marii Towiańskiej-Michalskiej inspiracją do stworzenia miniatury, otwierającej tenże tomik prozatorski, stało się zdjęcie, zrobione przez jej wnuka przypadkowej knajpce, w jednej z filadelfijskich uliczek. Przed obroną pracy doktorskiej wybrał się bowiem na krótki spacer i nagle zauważył TO miejsce, które należało natychmiast utrwalić, sfotografować, posiąść.
„Pomerania” styczniowa
Nowy rok i nowy numer (1/2018) kaszubskiego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Pomerania”. Periodyk liczący 76 stron (w tym odrębnie paginowana wszywka dodatku edukacyjnego „Najô Ùczba” [nr 1/113]), otwiera artykuł Łukasza Grzędzickiego „Morze i Polska w 13. punkcie orędzia Wilsona”. A co w głębi styczniowego wydania? Między innymi:
Sławomir Lewandowski: „Grass w kulturze Kaszub”;
Piotr Schmandt (ryciny Marian Busler): „Chwytanie życia na przełomie roku. Część 2” ('Zwyczaje i obrzędy');
Marek Zambrzycki: „Rybacy Nurzyńskiego” (‘Bliżej morza’);
Humor, co kala*
Anatol Ulman
Dobry niedawno folwark telewizyjny, noszący nazwę rozrywka gadana (kabaret, humor, satyra) został sprzedany burżuazyjnym łajzom. Doszczętnie zrujnowany marnieje, próchnieje, niszczeje, gnije, rozpada się smutno, choć niby wesoło. Jakieś oprychy wyprute z poczucia humoru po nim ganiają, są tłuste, wstrętne, relikwiami nie tak dawnej świetności handlują bezczelnie, zamieniając wartości na lichą miałkość.
Wielcy, zmarli artyści, tacy jak Edward Dziewoński, Ryszard Dobrowolski czy Andrzej Czechowicz oraz Jan Kaczmarek i Andrzej Waligórski łkają w melancholijnych niebiosach, do których, mam nadzieję, cudowne scenariusze i równie urocze muzyki tworzą dwaj starsi panowie, wieża słoniowa humoru studzwonna pani Irena Kwiatkowska nieszczęśnie zrydzykowała (zatem uprawianie kabaretu nie chroni przed żadną utratą), usunął się w cień wielki Jan Kobuszewski, arcyksiążę komizmu subtelnego, magicznego Andrzej Poniedzielski tuła się gdzieś w swej eleganckiej taradajce czy czortopchajce, umiłowana mi wspaniała śmieszka Hanna Śleszyńska rzadkim gościem na salonach telewizji. Zapodział się w starości genialny Wiesław Michnikowski.
Więcej artykułów…
Książki Latarni
(zakładka w trakcie opracowania)
